Boekman 124 Wie bepaalt wat erfgoed is?

Niets is uit zichzelf erfgoed, maar wie bepaalt eigenlijk wat cultureel erfgoed is? Die vraag staat centraal in Boekman 124. Welke rol spelen de overheid, culturele instellingen en de maatschappij bij het aanwijzen ervan? Hoe zijn de verhoudingen onderling? Wat is de impact van corona en wat leert ons de huidige ‘beeldenstorm’? Wat is erfgoed precies, wie zijn ‘we’, hoezo ‘moeten’ we iets, en wat betekent ‘bewaren’ eigenlijk? Deze vragen plaatst Riemer Knoop in een historische context, te beginnen met de introductie van erfgoedbeleid in de politiek. Verder bespreekt hij de toegevoegde waarde van de vermaatschappelijking van erfgoed. Daarbij staat niet langer de collectie maar de connectie centraal. Zijn betoog mondt uit in een ontwerpagenda voor het erfgoed van de toekomst. Toef Jaeger interviewt verschillende kunstprofessionals over de vraag hoe wenselijk het is dat cultureel erfgoed verkocht wordt aan het buitenland of aan particulieren, waardoor het uit het publieke domein verdwijnt. Culturele instellingen zoals musea en archieven maken keuzes over welke stukken ze collectioneren en presenteren. Het erfgoed van de toekomst hoopt zich daar op, vertelt IreneStengs, bijzonder hoogleraar Antropologie van Ritueel en Populaire Cultuur en werkzaam bij het Meertens Instituut. Ze zet uiteen welke processen bepalen wat wel en wat niet tot erfgoed gemaakt wordt. Niets is uit zichzelf erfgoed, aldus Stengs, er gaat altijd een proces van sacralisering aan vooraf. Ook de maatschappij speelt een rol bij wat tot erfgoed gerekend wordt. Mensen geven tenslotte zelf aan welke zaken voor hen betekenis hebben en bepalen samen het draagvlak voor erfgoed. Toch maken nieuwe bevolkingsgroepen nog steeds nauwelijks deel uit van de erfgoedwereld, vertelt Marjolein Sanderman, beleidsadviseur erfgoed bij de gemeente Rheden. Ze laat zien hoe erfgoed kan bijdragen aan integratie. Verder is er in dit themanummer aandacht voor herinneringserfgoed en koloniaal erfgoed. Tijdens de coronacrisis ontstonden talloze initiatieven om het dagelijkse leven in de anderhalvemetersamenleving te documenteren, vertellen Marcus Cohen en Maaike Verberk van DEN Kennisinstituut cultuur & digitalisering. Ze tonen aan dat fysiek én digitaal bewaren en aanbieden van erfgoed de wendbaarheid en weerbaarheid van een erfgoedinstelling vergroot, en ruimte biedt voor rijkere verhalen voor het publiek van de toekomst.